Gnicie pąków (Botrytis cinerea) – jak chronić rośliny przed szarą pleśnią

Botrytis cinerea, zwana również szarą pleśnią lub gniciem pąków, to pasożytniczy grzyb, który w krótkim czasie może zniszczyć całą uprawę. Choroba atakuje zarówno w uprawach indoor, jak i outdoor, a jej skutki są wyjątkowo dotkliwe. Jeśli chcesz zabezpieczyć swoje rośliny i uzyskać zdrowy, obfity plon, musisz wiedzieć, jak rozpoznać objawy, jak reagować i jak skutecznie zapobiegać tej chorobie.

Przyczyny rozwoju szarej pleśni

Zarodniki Botrytis przenoszone są przez wiatr, wodę, ubrania, buty i zwierzęta domowe. Do rozwoju infekcji potrzebne są określone warunki:

• wilgotność względna powyżej 55%,
• temperatura niższa niż 20°C,
• brak wentylacji i cyrkulacji powietrza,
• zbyt gęsto posadzone rośliny.

W takich warunkach zarodniki kiełkują i szybko przenoszą się z jednej rośliny na drugą, infekując pąki i liście.

Objawy gnicia pąków

Początkowe stadium jest trudne do wykrycia, ponieważ infekcja zaczyna się wewnątrz pąka. Widoczne oznaki pojawiają się dopiero, gdy choroba jest już zaawansowana:

• ciemne przebarwienia na liściach i kwiatach,
• suche, szare lub fioletowe plamy,
• charakterystyczny zapach stęchlizny,
• zwiędnięcie i kruszenie się fragmentów roślin.

Jak zapobiegać szarej pleśni?

Najskuteczniejszą metodą walki z Botrytis jest profilaktyka. Aby ograniczyć ryzyko, należy:

• utrzymywać temperaturę w granicach 21–25°C,
• kontrolować wilgotność na poziomie 44–55%,
• zapewnić dobrą wentylację i cyrkulację powietrza,
• stosować filtry wlotowe i regularnie je czyścić,
• usuwać martwe liście i resztki organiczne,
• ograniczać dostęp osób i zwierząt do pomieszczenia uprawowego.

Zapobieganie po zbiorach

Ryzyko infekcji istnieje również po zbiorach, zwłaszcza w czasie suszenia. Ważne jest utrzymanie odpowiedniego mikroklimatu w suszarni: stabilnej temperatury, niskiej wilgotności oraz swobodnej cyrkulacji powietrza. Pąki należy suszyć w odstępach, aby uniknąć tworzenia się stref wysokiej wilgotności.

Leczenie gnicia pąków

Jeśli choroba już się pojawi, musisz działać natychmiast:

1. Usuń wszystkie porażone pąki, wycinając je z zapasem zdrowej tkanki.
2. Dezynfekuj narzędzia po każdym cięciu.
3. Utylizuj zainfekowany materiał – nie nadaje się on do konsumpcji ani przetwarzania.
4. Dokładnie odkaź grow room, podłogi, ściany i powierzchnie robocze.

Dodatkowe wskazówki dla hodowców

1. Cykl życia Botrytis

Zarodniki mogą przetrwać w stanie uśpienia nawet kilka miesięcy, a infekcja pojawia się błyskawicznie, gdy warunki są sprzyjające. Największe ryzyko występuje w późnej fazie kwitnienia.

2. Wilgotność i temperatura

RH powyżej 55% i temperatura poniżej 20°C to idealne środowisko dla rozwoju pleśni. Monitoruj oba parametry codziennie i stosuj osuszacze oraz wentylatory, aby utrzymać stabilny mikroklimat.

3. Wentylacja

Statyczne powietrze sprzyja infekcjom. Używaj wentylatorów i filtrów HEPA, by utrzymać ruch powietrza. Zadbaj o równomierną cyrkulację w całym grow roomie.

4. Higiena i bioasekuracja

Używaj odzieży i obuwia przeznaczonego tylko do pracy w uprawie. Regularnie dezynfekuj narzędzia i powierzchnie. To znacząco ogranicza ryzyko wniesienia zarodników do pomieszczenia.

5. Suszenie i przechowywanie

Po zbiorach nie układaj pąków zbyt gęsto i zapewnij aktywną wymianę powietrza. Zainfekowane fragmenty natychmiast usuwaj i utylizuj, aby nie rozprzestrzeniały się zarodniki.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy szara pleśń zawsze niszczy całą uprawę?

Nie, jeśli zareagujesz szybko, możesz uratować zdrowe części roślin. Jednak porażone fragmenty należy zawsze usuwać i utylizować.

Jakie są najlepsze warunki do zapobiegania Botrytis?

Najlepsze warunki to temperatura 21–25°C i wilgotność 44–55%. Dodatkowo konieczna jest dobra wentylacja i regularne usuwanie resztek organicznych.

Czy można spożywać pąki dotknięte pleśnią?

Absolutnie nie. Takie pąki stanowią zagrożenie dla zdrowia i muszą być utylizowane.

Jak chronić rośliny outdoor przed pleśnią?

W uprawach zewnętrznych najlepiej wybierać przewiewne miejsca, usuwać nadmiar liści i stosować osłony przed deszczem. Warto także strząsać wodę z kwiatów po opadach.

Czy Botrytis może pojawić się po zbiorach?

Tak, pleśń często rozwija się w czasie suszenia, jeśli wilgotność jest zbyt wysoka lub materiał ułożony zbyt gęsto. Dlatego tak ważne jest utrzymanie optymalnych warunków w suszarni.